شناسنامه عملیات

تاریخ عملیات 1367/05/03
رمز عملیات یا علی بن ابیطالب(ع)
اهداف عملیات آزادسازی زمین های اشغالی در غرب کرمانشاه و دفع حمله سازمان مجاهدین خلق (منافقین)
فرماندهی سپاه پاسداران
سازمان رزم سپاه ( نیروی زمینی) - ارتش ( هوانیروز و نیروی هوایی)
سطح نبرد متوسط
نوع عملیات گسترده
جبهه نبرد قصرشیرین - سرپل ذهاب - گیلان غرب
منطقه عملیات جاده باختران ( کرمانشاه) به اسلام آباد غرب از تنگه چهارزبر تا اسلام آباد غرب - و قصرشیرین
استعداد نیرو خودی لشکرهای5،6، 9، 17، 21، 27، 32، 33، 57، 31،155 و تیپ های 12، 29 ،36، 59 ،66 ، 75 از سپاه و نیروهایی از معاونت فرهنگی قرارگاه نجف، قرارگاه مقدم نیروی زمینی سپاه، سپاه ناحیه لرستان، قرارگاه سپاه هشتم، کمیته انقلاب اسلامی، نیروهای کرند و اسلام آباد. و عناصری از ارتش.
استعداد نیرو دشمن حدود 30 تیپ رزمی منافقین (هر تیپ 170 تن نیروی رزمی متشکل از 20 زن و 150 مرد که به همراه نیروهای پشتیبانی به 280 تن می رسید و این تیپ ها دارای دو گردان پیاده، یک گردان تانک، یک گردان ادوات و یک گردان ارکان و پشتیبانی رزم بود.) تعداد کل نیروی رزمی نیز حدود 5200 تن و نیروی در صحنه حدود 7000 تن
نتایج عملیات
- انهدام و دفع حمله منافقین به غرب کرمانشاه

- عقب راندن دشمن از خاک ایران اسلامی.

تلفات و خسارات دشمن
حدود 2000 کشته و 1100 زخمی و 250 اسیر

انهدام 93 دستگاه تانک و نفربر، 612 دستگاه خودرو و 51 تفنگ 106 م م

غنائم ده ها دستگاه تانک و نفربر، ده ها دستگاه خودرو، 1000 قبضه آر.پی.جی7، 700قبضه تیربار کلاشینکف و تعدادی تجهیزات پیشرفته الکترونیکی و مخابراتی


شرح مختصر نبرد

مقدمه

در حالی که عراق با بازپس گیری اغلب مناطقی که طی سال های گذشته از دست داده بود، می رفت تا با اقدامات بعدی، صحنه نبرد را بیش از پیش به نفع خود تغییر دهد، پذیرش قطع نامه 598 شورای امنیت سازمان ملل از سوی ایران - در تاریخ1367/4/27 - موجب گردید ارتش عراق در اقدامی شتاب زده، منطقه خوزستان را بار دیگر مورد هجوم گسترده قرار داده و تا جاده اهواز - خرمشهر پیش روی کند و خرمشهر را نیز در معرض تهدید قرار دهد. این تهاجم عراق - که دو بار دیگر نیز تکرار شد - با مقاومت شدید سپاهیان اسلام خنثی و ارتش عراق تا مرز عقب رانده شد. به این ترتیب، دشمن در حالی که از تصرف خوزستان ناامید شده بود، تهاجم دیگری را در تاریخ 3 /5 /1367 از طریق مرکز کرمانشاه و با به کارگیری نیروهای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) آغاز کرد و در حالی که اغلب یگان های ایران در جبهه جنوب مستقر بودند، تا تنگه چهار زبر (بین اسلام آباد و کرمانشاه) پیش روی کرد. در پی این حرکت دشمن، قوای خودی به سرعت وارد عمل شده و با انجام عملیات موسوم به "مرصاد" به مقابله با منافقین برخواستند.



اهداف عملیات

انهدام عناصر ضدانقلاب (منافقین) و عقب راندن آنان از خاک ایران.



استعداد دشمن

منافقین، حدود 30 تیپ رزمی برای تهاجم خود به خاک ایران تشکیل داده بودند. هر تیپ 170 تن نیروی رزمی (20 زن و 150 مرد) در اختیار داشت که به همراه نیروهای پشتیبانی به 280 تن می رسید و دارای دو گردان پیاده، یک گردان تانک، یک گردان ادوات و یک گردان ارکان و پشتیبانی رزم بود. تعداد کل نیروی رزمنده نیز حدود 5200 تن و نیروی در صحنه به حدود 7000 تن می رسید.



تجهیزات منافقین نیز عبارت بود از: 120 دستگاه تانک سبک کاسکاویل برزیلی، 40 دستگاه نفربر پی.ام.پی، 30 قبضه توپ 122 میلیمتری، حدود 240 قبضه خمپاره، 1000 قبضه آرپی جی هفت، 700 قبضه تیربار، 20 قبضه تفنگ 106 میلیمتری، 60 قبضه مسلسل دوشکا و حدود 1000 دستگاه خودرو.



سازمان رزم خودی

سازمان رزم عملیات با فرماندهی قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء(ص) به شکل زیر بود:



قرارگاه نجف

لشکر 6 پاسداران به استعداد هفت گردان؛

لشکر 32 انصارالحسین(ع) به استعداد هفت گردان؛

لشکر 57 ابوالفضل(ع) به استعداد دو گردان؛

لشکر 155 ویژه شهدا به استعداد سه گردان؛

لشکر 9 بدر به استعداد شش گردان؛

تیپ مستقل 12 قائم(عج) به استعداد سه گردان؛

تیپ مستقل 75 ظفر به استعداد یک گردان؛

تیپ مستقل 66 ولی امر(عج) به استعداد سه گردان؛

تیپ مستقل 36 انصارالمهدی به استعداد سه گردان؛

معاونت فرهنگی قرارگاه نجف به استعداد یک گردان؛

کمیته انقلاب اسلامی به استعداد دو گردان؛



قرارگاه مقدم نیروی زمینی سپاه

لشکر 27 محمدرسول الله(ص) به استعداد چهار گردان؛

لشکر 17 علی ابن ابیطالب(ع) به استعداد یک گردان؛

لشکر 33 المهدی(عج) به استعداد یک گردان؛

لشکر 71 روح الله(ع) به استعداد سه گردان؛

سپاه ناحیه لرستان به استعداد دو گردان.



قرارگاه سپاه هشتم

لشکر 5 نصر به استعداد دو گردان؛

تیپ مستقل 29 نبی اکرم(ص) به استعداد چهار گردان؛

تیپ مستقل 59 مسلم بن عقیل به استعداد یک گردان؛

قرارگاه رمضان به استعداد یک گردان؛

نیروهای کرند و اسلام آباد به استعداد یک گردان؛

عناصری از لشکر 21 امام رضا(ع) و ارتش.



شرح عملیات

پس از مقاومت تعداد اندکی از نیروهای (حدود یک گردان) سپاه و بسیج در دشت حسن آباد و زمین گیر شدن نیروهای دشمن در پشت ارتفاعات چهار زبر، به تدریج فرماندهی و نیروهای خودی برای آزادسازی مناطق از دست داده و نیز انهدام منافقین، در منطقه متمرکز شدند. سپس، عملیات مرصاد در تاریخ 4/5/1367 با رمز مبارک "یا علی بن ابیطالب(ع)" از سه محور "چهار زبر"، "قلاجه تاسیلو" و "سه راهی اسلام آباد - پل دختر" و نیز با هلی برد یک گردان در ارتفاعات تنگه روستای حسن آباد آغاز شد و نیروهای خودی اگرچه توانستند به اهداف خود دست یابند، ولی با فشار دشمن به عقب رانده شدند.



روز بعد (5/5/1367)، مرحله دوم عملیات با به کارگیری تعداد بیش تری از یگان های عملیاتی آغاز شد و رزمندگان توانستند تا ساعت 16 روز 6/5/1367 به اهداف خود دست یابند. درپی آن نیز عقب نشینی منافقین آغاز شد.



نتایج عملیات

1-عقب راندن دشمن از خاک ایران اسلامی.

2-به هلاکت رسیدن حدود 2000 تن و به اسارت درآوردن 250 تن از نیروهای دشمن.



فهرست منابع و مآخذ

1- سند 030859 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 5/6/1367.

2- سند 059757 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 19/5/1367؛

3- سند 060496 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 8/5/1367.

4- سند 059757 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 19/5/1367.

5- سند 0935 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، نیروی زمینی ارتش.

6- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پایان جنگ ، محمد درودیان، تهران، 1378.

7- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزارش اجمالی 38 عملیات بزرگ، ابوالقاسم حبیبی، تهران: جزوه داخلی.

8- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، کارنامه نبردهای زمینی، محسن رشید و حسن دری، تهران، 1381.

9- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، اطلس جنگ ایران و عراق ـ فشرده نبردهای زمینی، محسن رشید، چاپ دوم 1389.

10- نشر مرز و بوم، روند جنگ ایران و عراق، حسین علایی، جلد دوم، 1391.